هشت ثور و مجاهدین: در اوایل تا اواسط دهه ۱۹۹۰، افغانستان درگیر جنگ داخلی بود که مشخصه آن درگیری شدید میان جناح های مختلف بود. فروپاشی دولت کمونیستی در سال ۱۹۹۲ به خلاء قدرت منجر شد و گروه های مختلف مجاهد، جنگ سالاران و جناح های قومی برای کنترل با هم رقابت کردند.
در این دوره، کابل به چندین بخش در میان جنگجویان تقسیم شد و باشنده‌ها مجبور به ترک خانه‌های خود شدند. در جنگهای داخلی بیش از ۶۶ هزار تن جان باختند و بیش از ۳ میلیون تن مهاجر شدند.
این جنگ‌ها باعث ظهور طالبان شد. این گروه که در اصل جنبشی از دانشجویان مذهبی بود، بعد جدیدی به درگیری ها اضافه کرد. طالبان به سرعت به قدرت رسیدند و قول دادند که نظم و امنیت را بر اساس تفسیر دقیق خود از قوانین اسلامی بازگردانند.
تصرف کابل توسط طالبان در سال ۱۹۹۶ نقطه عطف مهمی بود. آنها امارت اسلامی افغانستان را تأسیس کردند و قوانین شریعت را در مناطق تحت کنترل خود وضع کردند. با این حال، درگیری به تشدید ادامه داد و به یک بحران انسانی شدید منجر شد و میلیون‌ها افغان در داخل کشور آواره شدند یا به کشورهای همسایه پناهنده شدند. مشارکت بین‌المللی وضعیت را پیچیده‌تر کرد و بازیگران منطقه‌ای و جهانی از جناح‌های مختلف بر اساس منافع استراتژیک خود حمایت کردند.
این حمایت باعث طولانی شدن درگیری شد و به نقض گسترده حقوق بشر، از جمله قتل عام و جنایات علیه غیرنظامیان کمک کرد.
به طور کلی، اوایل تا اواسط دهه ۱۹۹۰ دوره تشدید خشونت، بی ثباتی سیاسی و رنج بشردوستانه در افغانستان بود که زمینه را برای آشفتگی بیشتر در سال های آینده فراهم کرد.
مجاهدین در زمان جمهوریت در افغانستان تا تلاطم با برگشت طالبان
بسیاری از این مجاهدین در طول دوران جمهوریت نیز نقش مهمی در صحنه‌ی سیاسی افغانستان داشتند. این افراد معمولاً از تجربیات و تأثیرگذاری که در دوران جنگ داشتند، بهره می‌بردند و نهایتاً به موقعیت‌های قدرتمند در ساختارهای دولتی و نظامی رسیدند. به عنوان نمونه، برخی از وزرا و مقامات دولتی در دوران جمهوریت از افرادی بودند که قبلاً در جنگهای داخلی و مقاومت علیه نظام‌های پیشین درگیر بوده‌اند. این افراد معمولاً از پشتیبانی گروه‌های قومی و قومیت‌های خاص بهره می‌بردند و ممکن بود که مناطق خاصی از کشور را کنترل کنند، در حالی که دیگر مناطق تحت کنترل دولت مرکزی باقی می‌ماند. این وضعیت، اغلب باعث ایجاد اختلافات و تنش‌های منطقه‌ای بین گروه‌ها و نیروهای مختلف در کشور می‌شد.
پس از بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان، بسیاری از جنگجویان و فعالان دیگر از کشور خارج شدند. این امر به عنوان یک پدیده مهم در دوره پس از تصاحب طالبان از قدرت مطرح شده است. بسیاری از افراد از ترس از انتقام طالبان، به دنبال حفظ امنیت و حقوق خود به کشورهای دیگر پناه بردند. این افراد شامل جنگجویان، فعالان سیاسی، فعالان حقوق بشر، روزنامه نگاران و سایر افرادی بودند که از ادامه حکومت طالبان نگران بودند.
از این روز در افغانستان، همه ساله توسط مجاهدین تجلیل می‌شد. بعد از برگشت طالبان به قدرت، مجاهدین نیز به کشورهای همسایه و دیگر کشور ها تبعید شدند. امروزه بیشتر نشست‌ها از طریق سیستم دیجتالی صورت می‌گیرد.
تصویر: ویکی پدیا
