سیلاب ویرانگر، بیش از یک هفته است که در ولایتهای مختلف افغانستان سرازیر شده و در این مدت، اطلاعات پراکندهای از کشتهشدگان، زخمیها و افرادی که ناپدید شدهاند، همچنین ویرانی خانهها به دست میآید. در ویدیوهای که از ولایتهای هرات، غور و بغلان در رسانههای اجتماعی دستبدست میشود، اثرات ویرانگر این سیلابها بر جوامع محلی و زیرساختهای زندگی مردم به شدت مشهود است. تغیرات اخیر جویی نشان میدهد که بعضی از ولایات افغانستان با بلندرفتن دما زمین، بیشتر و بیشتر تحت تاثیر قرار دارند.
در حال حاضر با وجود مشکلات متعدد در افغانستان، اقدامات موثری برای رسیدگی به سیلابها انجام نشده است. با توجه به اینکه طالبان هنوز به مرحله تشکیل دولت و ایجاد برنامههای جامع برای مدیریت مشکلات کشور نرسیده است، اولویت بخشیدن به مسائل محیط زیستی مانند مدیریت سیلاب در این دوران از اهمیت کمتری برخوردار است. از سویهم، عدم توجه کافی به این مسئله باعث تهدید منابع انسانی در ولایات شمال بیشترست. قبلاً در باره توضیح غیرعادلانه کمکهای بشردوستانه در رسانهها منتشر شده بود.
ایا طالبان با تشدید با بارش و سیلاب از لحاظ عقیدتی برخورد میکنند؟
از آنجایی که طالبان یک گروه متشدد دینی هستند و بر اساس تفسیر خاص خود از اسلام عمل میکنند، میتوان انتظار داشت که نگرش آنها نسبت به مسائل مختلف از جمله بارش و سیلابها نیز تحت تأثیر این عقیدهها باشد. شاید هم به همین دلیل است گزارشاتی خاصی از اقداماتی خاصی برای کمک رسانی به این سیلابزده ها در دست نیست.
ذوب یخچالها
یک عامل که به جاری شدن سیلابها در مناطق خشک کمک میکند، ذوب یخچالها برفهای زمستان است. که معمولاً در اوایل بهار و آغاز تابستان در مناطق شمال افغانستان اتفاق میافتد.
زیرا، ذوب بیشتر برف و یخ، منجر به افزایش حجم آب موجود در سیستم هیدرولیکی میشود. زمانی که بارش یا ذوب یخ یک مقدار زیادی آب به سیستم رودخانهای میافزاید، احتمال بروز سیلابها در منطقه افزایش مییابد.
عامل اصلی و مخرب
خانههایی که در دامنه کوه ها و در مسیر راه ابهای سیلاب قرار دارند، بیشتر از بلوکهای ساخته شده از خاک و مصالح سنگین تشکیل شدهاند. این نوع خانهها ممکن است با توجه به موقعیت جغرافیاییشان در مناطق کوهستانی و نزدیکی به رودخانهها یا جریانهای آب، در معرض خطرات سیلاب قرار بگیرند. زمانی که بارشها یا ذوب برف به میزان زیادی افزایش مییابد، سیلابها ممکن است از کوهها پایین بیایند و خانههای واقع در این مسیر را تهدید کنند. به همین دلیل، ایجاد سدود و توسعه زیرساختهای مقاوم در برابر سیلاب، به خصوص در این نواحی، اهمیت زیادی دارد تا زندگی و امنیت مردم را تضمین کند.
راه های جلوگیری از خطرات سیلاب
برای جلوگیری از خطرات سیلاب بر خانههای واقع در نیمههای کوه و در مسیر راه آبهای سیلاب ویرانگر ، اقدامات موثری لازم است. این اقدامات شامل ایجاد سیستمهای هشداردهنده برای هشدار دادن به مردم درباره احتمال وقوع سیلاب، توسعه زیرساختهای مقاوم مانند سدود و سازههای مهندسی هیدرولیکی برای کنترل حجم آب سیلاب، بهبود ساختمانهای مسکونی با استفاده از مصالح مقاوم، آموزش و آگاهیبخشی به مردم درباره رفتارهای ایمن در مواجهه با سیلاب، ارتقاء برنامهریزی شهری و روستایی با توجه به عوامل محیطی، و همکاری میاندولتی و بینالمللی برای ایجاد برنامهها و پروژههای مشترک به منظور مقابله با خطرات سیلاب و حفاظت از جامعههای آسیبپذیر. این اقدامات، اگر با هماهنگی و جدیت انجام شوند، میتوانند به زندگی و امنیت مردم در این نواحی کمک کنند و خسارات ناشی از سیلاب را کاهش دهند.
همچنین برای جلوگیری و کاهش اثرات گرمایش زمین بالای افغانستان، لازم است تا اقدامات موثری انجام شود. این اقدامات شامل استفاده از منابع انرژی پایدار مانند انرژی خورشیدی و بادی، مدیریت بهتر منابع آبی، حفاظت از منابع طبیعی مانند جنگلها و مراتع، توسعه کشاورزی پایدار و استفاده از روشهای کشاورزی بهینه، آموزش و آگاهیبخشی به مردم درباره تغییرات اقلیمی و روشهای مقابله با آن، توسعه زیرساختهای مقاوم در برابر بلایای طبیعی، و تقویت همکاریهای بینالمللی در این زمینه میشود. اجرای هماهنگ و جدی این اقدامات میتواند به پیشگیری و کاهش اثرات ناشی از گرمایش زمین بر زندگی مردم و محیط زیست افغانستان کمک کند.
رابطه سیلاب خرابکار با گرمایش زمین
گرمایش زمین میتواند باعث تغییر در الگوی بارش شود. زمانی که دمای زمین افزایش مییابد، این باعث تشکیل ابرهای بزرگتر و مرطوبتر میشود. این ابرها میتوانند بارشهای شدیدی را در مناطقی که قبلاً خشک و دور از آب بودهاند، به دنبال داشته باشند و سیلابهای ناگهانی و شدیدی را ایجاد کنند که مناطق را غرق میکنند. افزایش دماها همچنین باعث افزایش تبخیر آب از سطح زمین میشود و این منجر به تشکیل ابرهای بزرگتر و مرطوبتری میشود که بارشهای شدیدی را در مناطق خشک به همراه دارند و سیلابهایی ناگهانی و غیرمنتظره را به وجود میآورند.
در ضمن، این ابرها میتوانند بارشهای شدیدی را در مناطقی که قبلاً خشک و دور از اب بودهاند، به همراه داشته باشند. این بارشهای ناگهانی و شدید میتوانند منجر به سیلابهای سریع و غیرمنتظره شوند که در نتیجه، سیلابها در مناطق خشک شکل میگیرند.
گرمایش زمین بالای افغانستان، به طور جدی تأثیرات مخربی بر زندگی مردم و محیط زیست این کشور داشته است و نیاز به برنامهریزی و اقدامات موثر جهت پیشگیری و کاهش اثرات آن را دارد.
گرمایش زمین و عواقب نامطلوب آن
یک صدهزار زمین کشاورزی بنابر تغیر اقلیم تخریب گردیده است